దేశంలో స్వాతంత్ర్య సమర పోరాటం(Freedom Fight) జరుగుతున్న సమయంలో ఒక్కో ప్రాంతంలో విప్లవ ఉద్యమాలు పుట్టుకొచ్చాయి. కొన్ని సహాయ నిరాకరణ, మరికొన్ని క్విట్ ఇండియాను సపోర్టు చేస్తూ జరిగాయి. ఈ క్రమంలోనే కొందరు శాంతియుతంగా కాకుండా విప్లవం ద్వారా బ్రిటీషర్స్ నుంచి అధికారం పొందాలని ఎంతో ప్రయత్నించారు. ఈ క్రమంలోనే వారి ప్రాణాలను సైతం తృణపాయంగా దేశంకోసం అర్పించారు. ఇటువంటి వారిలో ముందుండేది షహీద్ గురుబారి మెహర్(Shaheed gurubari mehar)..
షహీద్ గురుబరి మెహర్.. వీర మహిళా, స్వాతంత్ర్య సమరయోధురాలు. ఈమె సోన్‌పూర్‌కు చెందిన సమారు మెహెర్‌ను వివాహం చేసుకున్నారు.ఈ క్రమంలోనే ‘దైనిక్ ఆశా'(Dainik asha) 23 జనవరి 1947 సంచికలో ప్రచురించబడిన కథనం ప్రకారం.. గురుబరి మెహర్ బలిదానానికి దారితీసిన పరిస్థితులు మినహా ఆమె పుట్టిన తేదీ లేదా ఆమె గురించి ఇతర వివరాలు బయటకు వెల్లడి కాలేదు. 20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో సోన్‌పూర్ శాంతియుతమైన రాచరిక రాజ్యంగా ఉంది. 1938లో లక్ష్మణ్ సత్పతిచే ప్రజామండల్ సోనేపూర్ అధ్యాయాన్ని స్థాపించిన తర్వాత అనేక సమస్యలపై ప్రజల ఆగ్రహం,నిరసన వ్యక్తమైంది.
దీనికి తోడు ఇతర రాష్ట్రాల్లో భేతి, బగరీకి వ్యతిరేకంగా ప్రజా మండల్ ఉద్యమం సోనేపూర్‌లో కూడా ప్రభావం చూపింది. ఆ సమయంలో సోనేపూర్‌లో సాంప్రదాయ చేనేత వస్త్రాలకు ఒడిశా రాష్ట్రం ప్రసిద్ధి చెందింది. ఇవి ఒడిశా వెలుపల బాగా విలువైనవి. వారి ఏకైక జీవనాధారమైన ఈ పరిశ్రమలో గణనీయమైన సంఖ్యలో నేత కార్మికులు నిమగ్నమై ఉన్నారు.
1940 సంవత్సరం చివరి నాటికి రాష్ట్రం వెలుపల నుండి నూలు సక్రమంగా సరఫరా కాకపోవడంతో వారు సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొన్నారు. ఈ నేత కార్మికులు బయటి నుంచి ఉత్పత్తి చేసి సరఫరా చేసే నూలుపై ఆధారపడేవారు. అంతేకాకుండా, బ్రిటీషర్స్ సుంకాలు విధించడంతో వారు కూడా సంతోషంగా ఉండేవారు కాదు. నూలు సక్రమంగా సరఫరా అయ్యేలా కొన్ని ఏర్పాట్లు చేయాలని ఒడిశా ప్రభుత్వాన్ని డిమాండ్ చేశారు. ఇది వారిపై విధించిన ఇతర పన్నులతో పాటు నేత కార్మికులు, రైతులను ఏకం చేసి రాజు సుధాంశు శేఖర్ సింగ్‌దేయోకు వ్యతిరేకంగా తమ నిరసన, ఆందోళనను తీవ్రతరం చేసింది.
ఈ నిరసన ఉద్యమం జనవరి 1947లో భీమ్‌సేన్ భోయ్, నందలాల్ సేథ్,గురుబరి మెహెర్ మనవడు అనాది మెహెర్ నాయకత్వంలో ప్రారంభమైంది.ఈ ఉద్యమం తీవ్రతరం కావడంతో ఈ ముగ్గురు నేతలను అరెస్ట్ చేసి బినిక పోలీస్ స్టేషన్‌లో బంధించారు. దీంతో పట్టణంలో హింసాత్మక ఘటనలు చోటుచేసుకున్నాయి. ఈ ఉద్యమం అనాది మెహర్ అమ్మమ్మ గురుబారి మెహర్ నేతృత్వంలో జరిగింది. దీని కింద రాష్ట్రానికి చెందిన సుమారు 20,000 మంది ప్రజలు గుమిగూడి పోలీస్‌స్టేషన్ వరకు నిరసన ప్రదర్శన నిర్వహించారు.
అయితే, అరెస్టు చేయబడిన ఆ ముగ్గురు నేతలను విడుదల చేయాలనే డిమాండ్ పోలీసులతో గొడవకు దారితీసింది. నిరసనకారులు పెద్ద సంఖ్యలో గుమిగూడటంతో సైనికులు భయాందోళనకు గురయ్యారు. వెంటనే వారంతా తాళం పగులగొట్టి ముగ్గురు నాయకులను విడుదల చేయించారు.అయితే, ఓ పోలీసు అధికారి షాహీద్ గురుబరిని లక్ష్యంగా చేసుకుని తన వద్దనున్న బయోనెట్‌తో ఆమె పొత్తి కడుపులో గుచ్చాడు. దీంతో తీవ్ర రక్తస్త్రావం జరిగి ఆమె మరణించింది.గురుబరి మరణాంతరం రాజ్యంలో నిరసనకారులను అణిచివేసేందుకు అధికారులు ప్రయత్నించారు. కానీ, గర్జత్ గాంధీ అని పిలువబడే సారంగధర్ దాస్ తన ప్రయత్నంతో 23 జనవరి 1947న బెర్హంపూర్‌లో ప్రచురించబడిన ‘దైనిక ఆశ’లో ఈ వార్త వెలుగులోకి రావడంతో ఈ ఘటన ఒక్కసారిగా వెలుగచూసింది.
