ధర్మవీరులు

రూప్లో షమ్తోజీ కోలీ (Rooplo Shamtoji Kolhi)… గొప్ప యుద్ధ వీరుడు. కల్నల్ జార్జ్ ట్రైవిట్ నేతృత్వంలోని బ్రిటన్ సైన్యాన్ని ఏకంగా మూడు సార్లు ఓడించిన ధీరుడు. బ్రిటీష్ సామంతునిగా ఉంటే కావాల్సినంత ధనం ఇస్తామన్నా తిరస్కరించిన గొప్ప వ్యక్తి. రాణా కరణ్ సింగ్ గురించి సమాచారం ఇస్తే ప్రాణ బిక్ష పెడతామంటే నిరాకరించి చిత్రహింసలకు గురై ప్రాణాలు విడిచిన గొప్ప విశ్వాస పాత్రుడు ఆయన.

సింధు ప్రావిన్స్ (నేటి పాకిస్తాన్) లోని నగర్ పార్కర్ కు చెందిన రాజా చరణ్ సింగ్ కు చెందిన కొలి సేనలకు షమ్తోజీ కోలి కమాండర్ గా వున్నారు. ఆయన నేతృత్వంలోని 8000 మందితో కూడిన సైన్యం కరూన్ జహార్ పర్వతాల్లో బ్రిటీష్ కల్నల్ జార్జ్ ట్రైవిట్ నేతృత్వంలోని సైన్యాన్ని మూడు సార్లు ఓడించింది.

కోలీ సేనలు నీళ్లు తాగేందుకు వెళ్లగా నీళ్లు తాగేందుకు వెళ్లగా ఓ ప్రణాళిక ప్రకారం బ్రిటన్ సేనలు షమ్తోజీని బంధించాయి. వెంటనే అతన్ని జార్జ్ ట్రైవిట్ ఎదుట హాజరు పరిచాయి. క్షమాపణ చెప్పి బ్రిటీష్ రాజ్యానికి సామంతునిగా పని చేస్తే కావాల్సినంత ధనాన్ని ఇస్తామంటూ జార్జి ట్రైవిట్ ఆఫర్ ఇవ్వగా షమ్తోజీ దాన్ని తిరస్కరించారు.

కనీసం రాణా కరణ్ సింగ్ సోదా గురించి సమాచారం ఇస్తే క్షమాబిక్ష పెడతామన్నా దానికి షమ్తోజీ నిరాకరించారు. కరణ్ సింగ్ ఆచూకీ చెప్పాలంటూ షమ్తోజీ చేతి వేళ్లపై నెయ్యి పోసి నిప్పు అంటించినా ఆ కష్టాన్ని భరించాడే తప్ప కరణ్ సింగ్ గురించి విషయాలను బయట పెట్టలేదు. చివరకు అతన్ని బ్రిటీష్ సేనలు కరూన్ జహార్ పర్వతాల్లో ఉరితీశాయి.

షహీద్ కుయిలీ (Shaheed Kuyili)….బ్రిటీష్ (British) పాలకులను ఎదురించిన ధీర మహిళ. బ్రిటీష్ చెర నుంచి తమ రాజ్యాన్ని కాపాడుకునేందుకు ప్రాణాలను తృణ ప్రాయంగా త్యజించిన వీరనారీమణి. ఆంగ్లేయుల కోటలో చొరబటి వారి ఆయుధాగారాన్ని పేల్చి వేసిన అపర కాళిక ఆమె. రాజ్యం కోసం సూసైడ్ బాంబర్ గా మారి చరిత్రలో నిలిచిన అత్యంత గొప్ప మహిళ కుయిలీ…

శివ గంగ రాజ్యానికి చెందిన రాజా ముత్తువడుంగంత పెరియా ఒడ్డయ తేవర్‌ మరణాంతరం ఆ రాజ్యాన్ని ఆంగ్లేయులు స్వాధీనం చేసుకున్నారు. దీంతో మళ్లీ తమ రాజ్యాన్ని తిరిగి దక్కించుకోవాలని తేవర్ భార్య రాణి వేలు నాచియార్ పంతం పట్టారు. దీని కోసం షహీద్ కుయిలీ నేతృత్వంలో ఓ సైన్యాన్ని తయారు చేసి బ్రిటీష్ వారితో యుద్దానికి దిగారు.

బ్రిటీష్ వారితో ఎన్నో యుద్దాలు చేసినా శివ గంగ రాజ్యాన్ని రాణి వేలు నాచియార్ దక్కించుకోలేకపోయారు. ఈ క్రమంలో షాహీద్ కుయిలి తన మెదడుకు పదును పెట్టారు. ముందుగా శివగంగ కోటలోని ఆయుధగారంపై దాడి చేయాలని, ఆ దాడి నుంచి తేరుకునే లోపే బ్రిటీష్ సైన్యంపై మెరుపు దాడి చేసి రాజ్యాన్ని దక్కించుకోవాలని వ్యూహరచన చేశారు.

అనుకున్నట్టుగానే షహీద్ కుయిలీ, కొంత మంది మహిళా సైనికులు మారు వేషంలో తమ ఆయుధాలను పువ్వుల బుట్టల్లో పెట్టుకుని కోటలోకి ప్రవేశించారు. కోటలోనికి ప్రవేశించిన తర్వాత షహీద్ కుయిలి తన ఒంటిపై నెయ్యి, నూనె పోసుకుని నిప్పు అంటించుకుంది. వెంటనే పరుగు పరుగున ఆయుధ గారంలోకి దూసుకు వెళ్లింది. దీంతో ఆయుధగారం మొత్తం పేలి పోయింది. వెంటనే రాణి వేలు నాచియార్ ఆర్కాట్ నవాబ్, బ్రిటీష్ సైన్యంపై దాడి చేసి కోటను స్వాధీనం చేసుకున్నారు.

చంద్రశేఖర ఆజాద్….ధైర్యానికి పెట్టింది పేరు. మొండి తనం ఆయన మారు పేరు. అందుకే తన పేరు అడిగితే ఆజాద్ అన్నాడు. బ్రిటీష్ వాళ్లకు సింహస్వప్నం. విప్లవ వీరులకు మార్గదర్శి. పోరాటమే ఆయన ఊపిరి. అందుకే చివరి వరకు పోరాటమే చేశాడు. లొంగి పోవడం కన్నా చచ్చి పోవడం మిన్నా అని భావించి తుపాకీతో కాల్చుకుని మరణించాడు.

ఆజాద్ జననం 1906 జూలై 23. తల్లి దండ్రులు సీతారామ్ తివారి, జగరానీ దేవీ. 1919 జలియన్ వాలా బాగ్ ఘటనతో పోరుబాట పట్టాడు. నూనూగు మీసాల వయస్సులో సహాయ నిరాకరణలో పాల్గొన్నాడు. బ్రిటీష్ అధికారిపై దాడి చేసి కోర్టు బోను ఎక్కాడు. పేరు అడిగితే ఆజాద్ అంటూ తలెత్తి సమాధానం ఇచ్చాడు.

తన ఇల్లు జైలు అని, అక్కడికి వెళ్లేందుకు తనకు ఏం భయం లేదని చెప్పకనే చెప్పాడు. కొరడా దెబ్బలు తిని కరుడు గట్టిన పోరాట యోధునిగా మారాడు. హిందుస్థాన్ రిపబ్లిక్ అసోసియేషన్ స్థాపించి విప్లవ వీరులకు మార్గదర్శిగా మారాడు. అవకాశం దొరికినప్పుడల్లా ఆంగ్లేయులపై దాడులు చేస్తూ వాళ్ల గుండెల్లో రైళ్లు పరుగెత్తించాడు.

1931, ఫిబ్రవరి 27న తన సహచరులను కలిసేందుకు అలహాబాద్ ఆల్ఫ్రెడ్ పార్కుకు వెళ్లాడు. ఈ విషయం తెలుసుకున్న బ్రిటీష్ పోలీసులు ఆ పార్క్ ను చుట్టు ముట్టారు. లొంగి పోవాలంటూ ఆజాద్ కు హెచ్చరికలు చేశారు. కానీ ఆ హెచ్చరికలను లెక్క చేయకుండా ముందుకు సాగాడు. పోలీసులపై తుపాకితో దూకి ముగ్గురుని హత మార్చాడు. ఇక తప్పించుకునేందుకు అవకాశం లేకపోవడంతో తన వద్ద ఉన్న తుపాకీతో కాల్చుకుని మరణించాడు.

1857 సిపాయిల తిరుగుబాటు…. ఈ పేరు చెప్పగానే ఎంతో మంది వీరులు గుర్తుకు వస్తారు. కానీ ఈ పోరాటంలో వీరులే కాదు బ్రిటీష్ (British) వారికి ముచ్చెమటలు పట్టించిన వీరనారీమణులు ఎందరో వున్నారు. అలాంటి వారిలో షహీద్ ఉదా దేవీ (SHAHEED UDA DEVI PASI) ఒకరు. బ్రిటీష్ కు వ్యతిరేకంగా దండు కట్టి మెరుపు దాడి చేసిన వీర మహిళ ఆమె.

1857లో బ్రిటీష్ వారికి వ్యతిరేకంగా పోరు జరిపిన రాజ్యాల్లో అవద్ కూడా ఒకటి. అవద్ నవాబ్ వాజీద్ అలీ షా భార్య బేగం హజ్రత్ మహల్ దగ్గర మక్కా పసి సైనికుడిగా పని చేశారు. ఆ మక్కా పసి భార్యే షహీద్ ఉదా దేవీ. భారతీయులపై బ్రిటీష్ వారి హింసాకాండను చూసి భరించలేక వారిపై ఎదురు తిరగాలని నిర్ణయించుకుంది.

అనుకున్నదే తడవుగా బ్రిటీష్ వారిపై పోరకు సై అంది. హజ్రత్ మహల్ ను ఒప్పించి మరి పోరు బాట పట్టింది. తన లాంటి మహిళలను మరి కొందరని ఒక చోట చేర్చి దండు కట్టి దాడికి రెడీ అయింది. సికిందర్ బాగ్‌లో సివంగిలాగా దూకింది. రావి చెట్టుపై నుంచి బ్రిటీష్ సేనలపై తూటాల వర్షం కురిపించింది.

బుల్లెట్ల వానకు బ్రిటీష్ సైనం చెల్లా చెదురు అయింది. తూటాలకు తూటాతో సమాధానం చెప్ప లేక బ్రిటీష్ సైన్యం కుట్ర మార్గాన్ని అనుసరించింది. ఆ చెట్టుకు నిప్పటించి ఆమెను సజీవ దహనం చేసింది. విలియమ్ ఫోర్బ్స్- మిచెల్ అనే బ్రిటన్ రచయితలు ‘రెమినిసెన్సెస్ ఆప్ గ్రేట్ మ్యుటినీ’అనే పుస్తకంలో ఆమె పోరాటం గురించి వర్ణించారంటేనే ఆమె వీరత్వం ఎలాంటిదో అర్థం అవుతుంది.

భగత్ సింగ్ (Bagath Singh)… జ్వలించే నిప్పు కణిక. పసితనంలోనే పొలంలో తుపాకులు నాటుతున్నానని చెప్పిన విప్లవ వీరుడు. తనను చంపగలరు గానీ తన ఆలోచనలను చంపలేరంటూ తెగేసి చెప్పిన మేధావి. చెవిటి వాళ్లకు వినిపించాలంటే ఆ శబ్దం అత్యంత పెద్దదై ఉండాలంటూ బ్రిటీష్ సామ్రాజ్యంపై బాంబు (Bombs) దాడులు చేసిన కరుడు గట్టిన పోరాట యోధుడు ఆయన.

1907 సెప్టెంబర్ 27న ప్రస్తుత పాకిస్తాన్ లోని పంజాబ్ ప్రాంతంలో భగత్ సింగ్ జన్మించారు. చిన్నతనం నుంచే విప్లవ పాఠాలను ఒంట పట్టించుకున్నాడు. నాలుగేండ్ల వయస్సు నుంచే ఆంగ్లేయులపై ప్రతీకార కాంక్షతో రగిలిపోయాడు. జలియాన్ వాలా బాగ్ ఘటనతో ఆంగ్లేయులపై ఆగ్రహంతో ఊగిపోయాడు.

భట్ కేశ్వర్ దత్‌తో కలిసి కేంద్ర పార్లమెంట్ పై బాంబు దాడి చేసి తెల్ల దొరల్లో వణుకు పుట్టించాడు. సైమన్ గో బ్యాక్ ఉద్యమంలో బ్రిటీష్ అధికారి శాండర్స్ చేతిలో పంజాబ్ కేసరి లాలా లజపతి రాయ్ మరణాన్ని చూసి తట్టుకోలేకపోయాడు. పంజాబ్ కేసరి మరణానికి కారణమైన శాండర్స్ ను మట్టు పెట్టే వరకు తనకు మనశ్శాంతి లేదన్నాడు.

తన సహచరులు రాజ్ గురు, సుఖదేవ్ లతో కలిసి శాండర్స్ ను కసి తీరా కాల్చాడు. ఈ కేసులో వారికి బ్రిటీష్ ప్రభుత్వం ఉరిశిక్ష విధించగా నవ్వుతూ ఉరికంబాన్ని ముద్దాడాడు. చివరి క్షణాల్లో కూడా ఇంక్విలాబ్ జిందాబాద్ అంటూ పోరాట స్ఫూర్తిలో ప్రాణాలు విడిచిన గొప్ప పోరాట యోధుడు భగత్ సింగ్.

దేశంలో రాణి రుద్రమ దేవీ (Rudrama Devi), ఝాన్సీ లక్ష్మీ బాయి వంటి ఎందరో వీర వనితలు ఉన్నారు. అలాంటి వారిలో రాణి కర్ణావతి (Rani karnavati) ఒకరు. రాణా సంగా భార్యగా, రాణ విక్రమాదిత్య (Rana Vikramaditya), రాణా ఉదయ్ సింగ్ (Rana Uday singh) లాంటి వీరులకు తల్లిగా చరిత్రలో గొప్ప గుర్తింపు పొందారు.

అతి చిన్న వయస్సున్న తన ఇద్దరు కుమారులను తన తల్లి దండ్రుల ఇంటికి పంపించి మరి యుద్దంలో పాల్గొన్నారు. అది 1527… కాణ్వా యుద్దంలో అప్పటికే మేవాడ్ పాలకుడు రాణా సంగా మరణించారు. ఆయన కుమారు లిద్దరూ మైనర్లుగా వున్నారు. దీంతో రాజ్య పాలనను రాణీ కర్ణావతి చేపట్టారు. ఈ క్రమంలో గుజరాత్ పాలకుడు బహదూర్ షా కన్ను మేవాడ్ రాజ్యంపై పడింది.

ఎలాగైనా మేవాడ్ రాజ్యాన్ని హస్తగతం చేసుకోవాలనుకున్నాడు. వెంటనే మేవాడ్ పై దండయాత్రకు బయలు దేరాడు. విషయం తెలుసుకున్న కర్ణావతి తన పొరుగు రాజుల మద్దతును కూడగట్టింది. బహదూర్ షాపై తన సైన్యంతో ముందుకు దూకింది. అత్యంత బలమైన బహదూర్ షా సైన్యాన్ని గట్టి సవాల్ విసిరింది. వందలాది మంది సైనికులను కర్ణావతి సైన్యం మట్టు పెట్టింది.

అయితే బహదూర్ షా సైన్యం ముందు కర్ణావతి సైన్యం చివరి దాకా నిలవలేక పోయింది. ఈ క్రమంలో పరాజయం తప్పదని రాణి కర్ణావతి తెలుసుకున్నారు. ఓటమిని ఒప్పుకోవడం కన్నా మరణమే ఉత్తమమని రాణి భావించారు. వెంటనే రాణి కర్ణావతి నేతృత్వంలో సుమారు 13000 మంది మహిళలు తమ ఒంటికి గన్ పౌడర్ పూసుకున్నారు. వెంటనే తమ ఒంటికి నిప్పంటించుకుని జౌహార్లు అర్పించారు.

తిలేశ్వరీ బారువా (Telishwari Baruva) .. దేశ స్వాతంత్య్రం కోసం అతి చిన్న వయసులోనే ప్రాణాలు అర్పించిన ధీర బాలిక. తన తోటి పిల్లలంతా పుస్తకాలతో పోటీ పడుతుంటే తాను మాత్రం పోరు బాట పట్టింది. బ్రిటీష్ వారిని ఎదిరించి ప్రాణాలను సైతం లెక్క చేయకుండా పోలీస్ స్టేషన్ పై మువ్వన్నెలా (Indian Flag) జెండాను ఎగురవేసేందుకు ప్రయత్నించి మృత్యువును ముద్దాడింది.

అది, 1942 క్విట్ ఇండియా ఉద్యమ రోజులు. గాంధీజీ పిలుపు మేరకు దేశ ప్రజలు ఆంగ్లేయులకు వ్యతిరేకంగా పోరాటానికి సిద్ధమవుతున్నారు. అప్పుడే, బ్రిటీష్ వ్యతిరేక నినాదాలు తిలేశ్వరీ బారువాలో పోరాట స్ఫూర్తిని పెంచాయి. తన తోటి పిల్లలంతా ఆట పాటలతో ఆనందంగా గడుపుతుంటే తాను మాత్రం పోరాట పంథాను ఎంచుకుని ముందుకు సాగింది.

మృత్యు వాహిని(ఆత్మహుతి దళం) వెంట అడుగులో అడుగు వేసుకుంటూ దేకియా జౌళి పోలీస్ స్టేషన్ (అసోం)పై త్రివర్ణ పతాకాన్ని ఎగురవేసేందుకు వెళ్లింది. పోలీసులు హెచ్చరికలను లెక్క చేయకుండా జాతీయ జెండాను పట్టుకుని ముందుకు కదిలింది. ఆగ్రహించిన పోలీసులు ఆందోళనకారులపై తూటాల వర్షం కురిపించారు.

కళ్లు మూసి తెరిచేలోపు తూటాలు తెలీశ్వరీ గుండెలను చీల్చుకుంటూ దూసుకుపోయాయి. దీంతో ఆమె అక్కడికక్కడే మరణించారు. ఆమె దేశ భక్తిని అసోం ప్రభుత్వం గుర్తించింది. దేకియా జౌళి పోలీస్ స్టేషన్ ను వారసత్వ ప్రదేశంగా ప్రకటించింది. తిలేశ్వరీ జయంతి రోజున సెలవు దినంగా ప్రకటించింది. 2021 ఫిబ్రవరిలో ప్రధాని మోడీ దేకియా జౌళిని సందర్శించారు. అప్పటి కాల్పుల ఘటనలో అమరులైన తిలేశ్వరీ బరువాతో పాటు ఇతర అమరులకు నివాళులు అర్పించారు.

వినాయక్‌ దామోదర్‌ సావర్కర్‌.. ఈ పేరులోనే వీరత్వం ఉట్టిపడుతుంది. పాఠశాలలో చదివే రోజుల్లోనే ‘మిత్ర మేళా’తో పోరాట పాఠాలు నేర్చిన గొప్ప పోరాట యోధుడు ఈయన. వందలాది మంది యువతను స్వాతంత్య్ర పోరాటం వైపు మళ్లించి విప్లవ వీరులుగా మార్చిన ఘనత ఈయనకే దక్కుతుంది. భారత స్వాతంత్య్ర చరిత్రలో రెండు ఆజన్మ కారాగార శిక్షలు అనుభవించిన ఏకైక వ్యక్తి అంటేనే బ్రిటీష్ వారిపై ఈయన పోరాటాలు ఎలా ఉండేవే అర్థం చేసుకోండి.

మహారాష్ట్రలోని నాసిక్ జిల్లా బాగూర్ గ్రామంలో దామోదర్ పంత్ సావర్కర్, రాధాబాయి దంపతుల కుమారుడే వినాయక్ దామోదర్ సావర్కర్. నాసిక్ లో విద్యాబ్యాసం అనంతరం ఉన్నత చదువుల కోసం లండన్ వెళ్లారు. ఆ తర్వాత అనేక పుస్తకాల ద్వారా ప్రజలను స్వాతంత్రోద్యమం వైపు పురిగొల్పారు. వినాయక్‌ దామోదర్‌ సావర్కర్‌ కు న్యాయస్థానం అండమాన్‌ జైలులో రెండు యావజ్జీవ కారాగార శిక్షలు (50 ఏళ్లు) విధించింది.

న్యాయమూర్తి ఆ తీర్పును ప్రకటించగానే. ‘బ్రిటిష్‌ వారికి పునర్జన్మ మీద నమ్మకం ఉందన్నమాట’ అని చమత్కరించారు ధీశాలి సావర్కర్‌. అంతేకాదు, ఆయన యావదాస్తిని ప్రభుత్వం స్వాధీనం చేసుకుంది. దీనికి స్పందిస్తూ ‘దేశమంతా నాదైనప్పుడు సొంత ఆస్తి లేకపోతేనేం’ అని వ్యాఖ్యానించిన మహనీయుడు. హిందూత్వ పేరు వినగానే ఏదో రూపంలో వీర సావర్కర్‌ గుర్తుకు వస్తారు. స్వాతంత్య్ర ఉద్యమ కాలంలోనే హిందువు అనే పదానికి స్పష్టమైన నిర్వచనం ఇచ్చారు.

‘ఆసింధు సింధు పర్యంతా యస్యభారత భూమికా
పిత భూః పుణ్యభూశ్చైవ సవై హిందురితి స్మ తాః’
‘సింధూ నది మొదలు హిందూ మహా సముద్రం వరకూ ఉన్న ఈ భారత భూమిని మాతృభూమిగా, పితృభూమిగా, పుణ్యభూమిగా భావించిన వారంతా హిందువులే’ హిందువులు అంటే ఎవరనే ప్రశ్నకు వినాయక దామోదర్‌ సావర్కర్‌ ఇచ్చిన స్పష్టమైన సమాధానం ఇది. హిందూత్వాన్ని భారత జాతీయతతో సమానంగా నిర్వచించారు సావర్కర్‌. హిందూ సంఘటన అంటే జాతి సంరక్షణ అని చెప్పారు. ఈ స్వీయ రక్షణ కోసం హిందూ సంఘటనోద్యమాన్ని కొనసాగించారు.

భారత స్వాతంత్య్ర పోరాటాన్ని కీలక మలుపు తిప్పిన ఘటన సిపాయిల తిరుగుబాటు. భారతీయులు (Indians) తలుచుకుంటే ఈస్టిండియా కంపెనీల మూలాలు కదిలిపోతాయని నిరూపించిన గొప్ప ఉద్యమం ఇది. అందుకే, దీన్ని మొదటి స్వాంతంత్య్ర పోరాటం (first war of indipendence) అంటారు. సిపాయిల తిరుగుబాటు చెప్పగానే మొదట గుర్తుకు వచ్చే పేరు ఉత్తర భారత్.

కానీ, ఈ తిరుగుబాటుకు దక్షిణ భారత్ కు అనుబంధం ఉందని, ఆ పోరాటంలో మనకు కూడా ఒక గొప్ప హీరో ఉన్నాడని చాలామందికి తెలియదు. ఆ రణతంత్ర ధీరుడే తుర్రెబాజ్ ఖాన్. సిపాయిల తిరుగుబాటుకు హైదరాబాద్ లో నాయకత్వం వహించింది ఈయనే. 1857 జూలై 17న కోఠిలోని బ్రిటీష్ రెసిడెన్సీపై మెరుపు దాడి చేసి తెల్లదొరల గుండెల్లో రైళ్లు పరుగెత్తించాడు.

తన స్నేహితుడు మౌల్వీ అల్లావుద్దీన్‌ తో కలిసి బ్రిటీష్ వాళ్లకు తెలంగాణ తిరుగుబాటు ఎలా ఉంటుందో రుచి చూపించాడు. దీంతో అటు నిజాం ప్రభువు, ఇటు బ్రిటీష్ పాలకుల్లో వణుకు పుట్టింది. ఎలాగైనా తుర్రెబాజ్ ఖాన్‌ ను మట్టుపెట్టి ఉద్యమాన్ని అణచి వేయాలని అటు బ్రిటీష్, ఇటు నిజాం నిర్ణయానికి వచ్చారు.

ఈ మేరకు తుర్రెబాజ్ గురించి సమాచారం అందించిన వారికి రూ.5,000 నగదు బహుమతి అంటూ ప్రకటన చేశారు. డబ్బు కోసం ఆశ పడిన ఖుర్బాన్ అలీ.. తుర్రెబాజ్ గురించి సమాచారాన్ని అందజేశాడు. ఖుర్బాన్ అలీ ఇచ్చిన సమాచారం మేరకు 1859 జనవరి 24న నిజాం సైనికులు తుప్రాన్ కు చేరుకున్నారు. తుర్రెబాజ్ ను చుట్టుముట్టి తూటాల వర్షం కురిపించారు. దీంతో తుర్రెబాజ్ ప్రాణాలు కోల్పోయాడు. అనంతరం ఆయన శవాన్ని సుల్తాన్ బజార్ పోలీస్ స్టేషన్ గుమ్మానికి వేలాడదీశారు.

భరత మాత దాస్య శృంఖలాలను తెంచేందుకు ఎంతోమంది పోరాటాలు చేశారు. ఈ ప్రయత్నంలో తమ ప్రాణాలను సైతం తృణ ప్రాయంగా వదిలి వేశారు. అలాంటి వారిలో ఖుదీరాం బోస్ (Kudriam Bose) ఒకరు. నూనూగు మీసాల వయస్సులో వలస పాలకులపై ఉక్కు పిడికిలి బిగించి ఉరికొయ్యలను ముద్దాడాడు. ఎంతోమందికి ఆదర్శప్రాయంగా (Inspiration) నిలిచారు.

1889 డిసెంబర్‌ 3‌న పశ్చిమ బెంగాల్‌ లోని మిడ్నాపూర్‌ లో జన్మించారు. తండ్రి తైలోక్యనాథ్ బసు, తల్లి లక్ష్మీ ప్రియాదేవి. ఖుదిరాం బోస్ ఆరవ ఏట తల్లిదండ్రులు మరణించారు. దీంతో సంరక్షణ బాధ్యతను ఆమె సోదరి రూపాదేవి స్వీకరించింది. మిడ్నాపూర్‌ జిల్లాలో అరబిందో, సిస్టర్‌ నివేదితల ప్రసంగాలకు ఆకర్షితుడై విప్లవ భావాలను పెంచుకున్నారు ఖుదీరాం బోస్. దేశం నుంచి బ్రిటీష్ వాళ్లను వెళ్లగొట్టేందుకు విప్లవ పంథానే సరైన మార్గమని అనుకున్నారు.

15 ఏండ్ల వయసులోనే ‘అను శీలన్ సమితి’ అనే విప్లవ సంస్థలో చేరి దాని కరపత్రాలను పంచుతూ అరెస్టయ్యారు. ఆ తర్వాత బెంగాల్‌ లో నారాయణ్ ఘడ్ రైల్వే స్టేషన్ పై బాంబు దాడిలో పాల్గొన్నారు. యుగాంతర్ పత్రికపై అణచివేత చర్యలకు ఆదేశిస్తూ, భారత విప్లవ కారులకు కఠిన శిక్షలు విధిస్తూ, అత్యంత క్రూరంగా వ్యవహరిస్తున్న జడ్డి కింగ్స్ పోర్డ్‌ ను హత మార్చేందుకు ప్రయత్నించారు.

1908 ఏప్రిల్ 30న ముజఫర్ పూర్‌ లో ప్రపుల్లా చాకీతో కలిసి కింగ్స్ ఫోర్డ్ వాహనంపై ఖుదీరాం బోస్ బాంబు దాడి చేశారు. ఈ దాడిలో కింగ్స్ ఫోర్డ్ భార్య, పిల్లలు మరణించారు. దాడి సమయంలో వాహనంలో అతను లేకపోవడంతో ఖుదీరాం తన లక్ష్యాన్ని సాధించలేకపోయారు. ఆ తర్వాత ఈ కేసులో ఆయన్ను అరెస్టు చేసి ఉరి శిక్ష విధించారు. ఉరి శిక్షను అనుభవించే నాటికి ఆయన వయస్సు 18 ఏండ్లు. దేశ చరిత్రలో భారత స్వాతంత్య్రం కోసం అమరుడైన అతి పిన్న వయస్కుడు ఖుదీరాం బోస్.