షహీద్ సూఫీ అంబా ప్రసాద్ (Shaheed sufi amba prasad).. ఈయనొక జాతీయవాది, పాన్ ఇస్లామిస్ట్ నాయకుడు. సూఫీ మొరాదాబాద్‌లో జన్మించాడు. 1907లో పంజాబ్‌లో జరిగిన వ్యవసాయ విప్లవ ఉద్యమంలో పాల్గొనడం ద్వారా ఆయన ప్రసిద్ధి చెందాడు. అతనికి కుడి చేయి లేకపోవడంతో అంగవైకల్యం పొందాడు. అప్పట్లో ఉద్భవించిన జాతీయవాద ఉద్యమంలో పాల్గొన్న అతను మొరాదాబాద్‌లో జర్నలిస్టుగా కూడా పనిచేశాడు. పీష్వా పత్రికకు అంబా ప్రసాద్ సంపాదకుడు. అతని సంపాదకీయాలు పంజాబ్ ప్రభుత్వ విధానాలపై వ్యంగ్యంగా, నిస్సందేహమైన విమర్శలకు ప్రసిద్ధి చెందాయి. దీంతో 1897లో అతను రెండు సార్లు జైలు శిక్ష అనుభవించాల్సి వచ్చింది.
1900లో పంజాబ్‌లో పుట్టుకొచ్చిన వ్యవసాయోద్యమంలో ప్రసాద్ పాల్గొన్న సమయంలో సర్దార్ అజిత్ సింగ్ (భగత్ సింగ్ మేనమామ), మహాషా ఘసీత రామ్, కర్తార్ సింగ్,లాలా లజపత్ రాయ్‌లు అతని సహచరులుగా ఉన్నారు. అయితే, 1906లో భారత్ మాతా సొసైటీ యొక్క ముఖ్య వ్యవస్థాపక సభ్యుల్లో ఒకరిగా ఉన్న అంబా ప్రసాద్.. వ్యవసాయోద్యమం అణచివేత తర్వాత 1907లో నేపాల్‌కు పారిపోయాడు. అక్కడ దేవా షంషేర్ జంగ్ బహదూర్ రాణా వద్ద ఆశ్రయం పొందాడు.
ఆ తర్వాత భారతదేశం నుంచి పర్షియాకు పారిపోయాడు. సుమారు 1910లో ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం, పర్షియాలో జాతీయవాద సమూహాలు, ముఖ్యంగా పాన్-ఇస్లామిక్ గ్రూపులు, సర్దార్ అజిత్ సింగ్, షహీద్ ప్రసాద్ నాయకత్వంలో రిషికేష్ లేథా, జియా-ఉల్-హక్ మరియు ఠాకూర్ దాస్ 1909లో అక్కడ తమ పనిని ప్రారంభించారు. 1910 నాటికి ఈ సమూహాల కార్యకలాపాలు , వారి ముద్రణ వంటివి బ్రిటిష్ ఇంటెలిజెన్స్ దృష్టికి వచ్చాయి. ఇక 1911లో అజిత్ సింగ్ నిష్క్రమణ వలన విప్లవాత్మక కార్యకలాపాలను గ్రౌండింగ్‌కు తీసుకువచ్చింది.
ఇక మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభం కావడంతో షహీద్ ప్రసాద్ మళ్లీ హిందూ-జర్మన్ కుట్రలో పాలుపంచుకున్నాడు. అతను ఈ టైంలో హర్ దయాళ్,మహేంద్ర ప్రతాప్ వంటి విప్లవకారులతో సంబంధం కలిగి ఉన్నాడు.అంతేకాకుండా అతను మెసొపొటేమియా, మిడిల్ ఈస్ట్‌లోని బెర్లిన్ కమిటీ యొక్క విప్లవకారులతో కలిసి పనిచేశాడు. మూవింగ్ ఆర్మీ, స్థానిక దళాల మధ్య ప్రచారాన్ని వ్యాప్తి చేయడానికి ఎంతో ప్రయత్నించాడు. అతని ప్రయత్నం వలన భారతదేశం యొక్క పశ్చిమ సరిహద్దు నుంచి పర్షియా బలూచిస్తాన్ మీదుగా పంజాబ్ వరకు జాతీయవాద దళం చొరబాట్ల కోసం స్థానిక దళాలను ఏర్పాటు చేశారు. యుద్ధ సమయంలో కేదార్ నాథ్ సోంధీ, రిషికేష్ లేథా, అమీన్ చౌదరితో షహీద్ ప్రసాద్ చేతులు కలిపారు. దీంతో ఈ దళాలు సరిహద్దు నగరమైన కర్మన్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. అనంతరం బ్రిటీష్ కాన్సుల్‌ను నిర్బంధించాయి. తిరుగుబాటుదారులతో పోరాడుతున్న సమయంలో అగాఖాన్ సోదరుడు చనిపోయాడు.
తిరుగుబాటుదారులు ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లోని సిస్తాన్‌లో బ్రిటిష్ దళాలను విజయవంతంగా అడ్డుకున్నాయి. వారిని బలూచిస్తాన్‌లోని కరంషీర్‌కు పరిమితం చేశాయి. ఆ తర్వాత కరాచీ వైపు తిరుగుబాటుదారులు మళ్లి గవాడోర్, దావర్ తీరప్రాంత పట్టణాలను తమ ఆధీనంలోకి తీసుకున్నాయి. బంపూర్ యొక్క బలూచీ చీఫ్, బ్రిటీష్ పాలన నుంచి స్వాతంత్ర్యం పొందిన తర్వాత గదరైట్‌లలో చేరాడు. ఐరోపాలో యుద్ధ సమయంలో ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యానికి అధ్వాన్నంగా మారడంతో బాగ్దాద్‌ను బ్రిటిష్ దళాలు స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. ఇలా బ్రిటీషర్స్, తిరుగుబాటు దారులకు జరుగుతున్న యుద్ధంలో షహీద్ అంబా ప్రసాద్ సూఫీ మరణించారు.అయితే, 1919 వరకు ఇరానియన్ మద్దతుదారులతో కలిసి గడారైట్‌లు గెరిల్లా యుద్ధాన్ని కొనసాగించారు.కాగా, షహీద్ సూఫీ అంబా ప్రసాద్ రచనలు షహీద్ భగత్ సింగ్‌పై గణనీయమైన ప్రభావాన్ని చూపాయని చరిత్రకారులు తెలిపారు.
